Rozważania przez Wazównę spisane

Adrian Nikiel

Pan prof. Jacek Bartyzel w artykułach publikowanych na łamach „Opcji na Prawo” przypomina, że pierwszymi legitymistami byli lojalni poddani króla Szwecji (i Polski) Zygmunta Wazy. Los Zygmunta (III w Polsce, I w Szwecji), który nie chciał wyrzec się Świętej Wiary Katolickiej, to prefiguracja o sto lat późniejszego poświęcenia króla Anglii, Szkocji i Irlandii Jakuba. Obaj wierni Chrystusowi monarchowie zostali „zdetronizowani” przez parlamenty uzurpujące sobie prawa Boskie, a ich trony zostały przywłaszczone przez protestanckich uzurpatorów, członków najbliższej rodziny. Nie pomogło im nawet to, że nie zamierzali przecież nikogo nawracać siłą, lecz nie pozwalali na prześladowanie katolików.

Heretykiem, który zadbał o to, aby Szwedzi pozostali w okowach antykatolickiego zabobonu, był stryj Zygmunta, xiążę Karol. Wnuczką Karola była Krystyna, autorka m.in. „Apologij” – w 2008 r. po raz pierwszych opublikowanych po polsku dzięki Wydawnictwu Uniwersytetu Gdańskiego. W przeciwieństwie do swoich luterańskich poprzedników i następców Krystyna może wzbudzać pewną sympatię, jako osoba, która zrzekła się bezprawnie objętego tronu i nawróciła na prawdziwą Wiarę. Nie prowadziła też wojen z Polską. Jej postawę z pewnością można traktować jako wyjątkową, więc tym bardziej warto zapoznać się z interesującą edycją przemyśleń. Zwłaszcza, kiedy na łamach „Opcji na Prawo” trwa ożywiona dyskusja o dziełach Mikołaja Gómeza Dávili, jest okazja do pewnych porównań.

Publikację otwiera wstęp autorstwa tłumacza, p. Tomasza Swobody. Dzięki jego kompetentnemu wprowadzeniu w temat czytelnicy zyskują wiedzę o źródłach inspiracyj i okolicznościach powstawania rozważań, zarys życiorysu Krystyny, a nawet intrygujące porównanie prawdziwej postaci Krystyny z legendarną rolą Grety Garbo (film „Królowa Krystyna” z 1933 r.). Po szczegóły biografii autorki „Apologij” warto natomiast sięgnąć do obszernego dzieła Svena Stolpe, wydanego przez PIW w 1988 r.

Co zatem otrzyma polski czytelnik, kiedy zdecyduje się zapoznać z omawianym tytułem?

Krystyna, jaką poznajemy, to przede wszystkim wytrawny psycholog, który nie ma złudzeń co do niezmiennych zasad rządzących światem, a przede wszystkim – kondycji słabej natury ludzkiej. Abstrahując od tego, że była przez dziesięć lat uzurpatorką Tronu Szwecji, stwierdzić trzeba, iż doskonale rozpoznała arcana imperii. Rzec można, że brak złudzeń jest tym, co łączy ją – przy wszystkich oczywistych różnicach – z Gómezem Dávilą. Niewiele jest zapisów, z którymi prawicowy odbiorca mógłby się nie zgodzić. Być może – zwłaszcza w kontekście współczesnych zmagań z siłami postępu, które deprecjonują wartość sakramentu małżeństwa – zakwestionować należałoby te odnoszące się do wartości małżeństwa, a zwłaszcza miłości małżeńskiej. Pamiętać jednak należy, iż Krystyna to z pewnością kontrowersyjne stanowisko potwierdziła własnym życiem, które przeżyła w celibacie. Przede wszystkim kreuje jednak swoiste „zwierciadło władców”, gdyż za ich najważniejsze przymioty uznaje jednakowo sprawiedliwość (a wręcz surowość dla zbrodniarzy) i miłosierdzie (wypływające ze zrozumienia, iż dusza ludzka zraniona jest grzechem). A wszystko to powinno kumulować się w zdrowym rozsądku, znajomości własnych ograniczeń, dystansie do wszelkich pochlebców. Dotyczy to zresztą nie tylko królów.

Zdania są proste, zwięzłe i celne. Na polskie wydanie składa się wybór myśli z „Dzieł czasu wolnego” i „Uczuć”. Sądząc po tym, co zostało oddane do rąk krajowych czytelników, należy chyba żałować, iż nie możemy zapoznać się z całością. Ta xiążka powinna znaleźć się w bibliotece każdego polityka Prawicy. Nie ukrywam, że czekam już na kolejne tłumaczenia.

Warto podkreślić elegancję wydania, na okładce ozdobionego portretem Krystyny. Z recenzenckiego obowiązku zwrócę tylko uwagę na pojawiający się w paru miejscach problem z właściwym oddaniem francuskich znaków diakrytycznych. Ale są to chyba jedyne zastrzeżenia, jakie mógłbym dostrzec.