Prezentacja III tomu serii „Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku”

Klub Historyczny im. gen. Stefana Roweckiego „Grota”

Klub Historyczny im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” w Łodzi zaprasza 9 maja 2017 r. o godz. 14.00 na panel dyskusyjny połączony z prezentacją III tomu serii Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku.

Gościem panelu, który poprowadzi pan dr hab. Janusz Wróbel, pracownik Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Łodzi, będzie pan dr Władysław Bułhak, autor zawartego w pierwszym tomie studiów tekstu poświęconego tzw. nielegałom – ewolucji struktur, uwarunkowaniom organizacyjno-prawnym i przykładom operacji tzw. wywiadu nielegalnego PRL w latach 1954-1989.

Trzy lata temu ukazał się inauguracyjny tom Studiów nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku – pierwszej i dotychczas jedynej pracy zbiorowej mającej ukazywać służby tego typu działające w naszym kraju od odzyskania niepodległości do końca stulecia. Książka spotkała się z dobrym przyjęciem, czego potwierdzeniem była bardzo duża liczba zgłoszeń do następnej publikacji w tej serii. Wydany w 2015 roku tom II prezentował szeroką panoramę tematów związanych z wywiadem i kontrwywiadem: od I wojny światowej aż po schyłek lat 80. Tom III Studiów jest ciekawym i nowatorskim rozwinięciem tematyki poruszanej w pierwszych tomach, wzbogaconej o nowe źródła.

Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi, ul. Gdańska 100/102. Wstęp wolny, serdecznie zapraszamy.

***

Studia nad wywiadem i kontrwywiadem Polski w XX wieku, t. 3, red. Wojciech Skóra i Paweł Skubisz, Szczecin 2016, str. 778.

Tom trzeci Studiów potwierdza rozkwit badań nad służbami specjalnymi w naszym kraju. Można też odnotować zmianę pokoleniową. Przeważają w nim publikacje historyków średniego i młodego pokolenia, którzy zaproponowali w kilku wypadkach nowatorskie podejście do przedmiotu badań, a także wykorzystali dotychczas w niewielkim stopniu eksplorowane źródła archiwalne (krajowe i zagraniczne).

W pierwszej części, zawierającej dwanaście tekstów o latach przed 1945 r., znalazły się niezwykle frapujące artykuły Aleksandra Smolińskiego i Jarosława Centka, będące próbą oceny efektywności prac Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego w dwudziestoleciu międzywojennym. To ważny przełom w opisie wywiadu polskiego, który oceniany był dotychczas na podstawie dość mglistych stwierdzeń, przyjętych z góry założeń, bez konfrontacji z opiniami wywiadów Związku Sowieckiego i Niemiec, często w oderwaniu od rzeczywistego potencjału tych państw. W tej części warto też zwrócić uwagę na artykuł Przemysława Olstowskiego, w którym z niezwykłą erudycją i ciekawymi wnioskami został podsumowany dotychczasowy dorobek historiografii polskiej poświęconej wywiadowi i kontrwywiadowi Polski przed 1939 r. Nie zabrakło opracowań biograficznych dopełniających dotychczasowe obrazy (Jan Jacek Bruski, Przyczynek do biografii Jerzego Niezbrzyckiego. Misja wywiadowcza w Kijowie w latach 1928-1929), jak i zupełnie nowych (Aleksander Woźny, Niemieckie przygotowania przemysłowo-wojskowe do wojny w meldunkach Kazimierza Wróblewskiego ps. „Bolt” z 1934 r.). W części zawierającej edycję źródeł warto wskazać na niemiecki dokument poświęcony osobie i działalności Jana Henryka Żychonia (opracował Wojciech Skóra).

Druga część książki zawiera sześć tekstów o działalności wywiadu i kontrwywiadu Polski po II wojnie światowej, w zupełnie zmienionych realiach ustrojowych. Opisane zostały zarówno struktury organizacyjne i ich zadania (Maciej Sobieraj, Terenowa struktura Departamentu I MSW na przykładzie Samodzielnej Grupy Specjalnej KW MO w Lublinie w latach 1957-1963), szeroko zakrojone akcje (Arkadiusz Słabig, Służba Bezpieczeństwa i jej agentura wobec ukraińskich środowisk emigracyjnych po 1956 r. w świetle dokumentów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych), jak i pojedyncze przypadki szpiegostwa (Paweł Skubisz, Płotka w sieci. Bogdan Walewski, czyli polski dyplomata i amerykański szpieg oraz Witold Bagieński, Analiza sprawy ppłk. Michała Goleniewskiego, uciekiniera z wywiadu PRL).

Naszym Czytelnikom życzymy miłej i owocnej lektury.

Redaktorzy

prof. dr hab. Wojciech Skóra i dr Paweł Skubisz