Odpowiedzi na zagadnienia moralne

o. Franciszek J. Connell CSsR

Pożyczenie legitymacji kapłańskiej

Pytanie: Czy pożyczenie legitymacji kapłańskiej przez jednego xiędza innemu w celu kupna ulgowego biletu kolejowego jest zgodne z prawem kanonicznym?

Odpowiedź: Z pewnością byłoby naruszeniem zasady sprawiedliwości, gdyby xiądz lub zakonnik pożyczył swoją legitymację kapłańską komuś, komu nie przysługują ulgi, tj. osobie świeckiej. Jeżeli jednak drugą stroną jest xiądz, zapewne spełniający wymagania danej spółki kolejowej odnośnie do ulg, należy tu dokonać rozróżnienia. Jeśli ta osoba nie otrzymała jeszcze własnej legitymacji w zgodzie z obowiązującymi zasadami, poprzez wypełnienie odpowiedniego formularza i wniesienie ustalonej opłaty, pożyczenie jej legitymacji byłoby czymś nieuczciwym. Pożyczający nie spełnił bowiem wymagań uprawniających go do ulgi kolejowej. Wyjątkiem od tej reguły byłoby, gdyby odpowiednie władze kolei, znając okoliczności, wyraźnie zgodziłyby się na pożyczenie legitymacji, co w ramach uprzejmości lub okazania dobrej woli mogą uczynić w pojedynczych przypadkach. Jeżeli ów inny xiądz posiada legitymację, ale prosi o pożyczenie cudzej, ponieważ własnej nie ma przy sobie, raczej nie naruszałoby to sprawiedliwości komutatywnej, chociaż byłoby sprzeczne z regulacjami kolejowymi. Jeśli władze kolei wyrażą aprobatę co do pożyczenia dokumentu, problem zniknie; w innych przypadkach taka procedura byłaby jednak naganna. Chociaż pożyczenie legitymacji nie wydaje się sprzeczne z zasadą sprawiedliwości komutatywnej, to działanie takie jest niewątpliwie niespójne z doskonałą uczciwością, jakiej można by oczekiwać od xiędza lub zakonnika. Kapłan nigdy nie powinien wprawiać w zakłopotanie brata w duchowieństwie, prosząc o pożyczenie mu legitymacji kapłańskiej. Z drugiej strony ten, do którego taka prośba jest kierowana, nie powinien wahać się przed odmową.

Problem xiążek znikających z biblioteki

Pytanie: Czy mógłby Xiądz wypowiedzieć się o nawyku zabierania xiążek, broszur, czasopism etc. z bibliotek bez właściwego odnotowywania tego oraz nieoddawania ich?

Odpowiedź: Tę prośbę nadesłał dyrektor biblioteki pewnego dużego uniwersytetu katolickiego. Wynika ona stąd, że znaczna ilość materiałów w postaci xiążek, broszur i czasopism nieustannie znika z półek bez jakiejkolwiek adnotacji i nie jest oddawana z powrotem. Co gorsza, wiele wskazuje, że znaczny odsetek biorących te materiały to xięża, seminarzyści lub zakonnicy.

Oczywiście, w sposób obiektywny zachodzi tu grzech kradzieży. Niewątpliwie wielu z tych, którzy popełniają takie występki, początkowo nie jest winnych grzechu w sensie subiektywnym. Zamierzają bowiem zwrócić materiał „za dzień lub dwa”. Jednak czas mija, a xiążki, czasopisma lub broszury pozostają na półkach pożyczającego tygodniami, miesiącami, a nawet latami. Być może po dłuższym czasie stwierdzą oni, że materiały te zostały już zastąpione, lub wmówią sobie, że biblioteka ma duży zapas kopii, więc jednej nikt nie pożałuje. Bardzo trudno jest odpuścić grzechy komuś, kto dokonuje takiej racjonalizacji. Wziął on coś, do czego nie ma prawa, fakt zaś, iż jest to rzecz o małej wartości i łatwo ją zastąpić, nie ma znaczenia. Często bowiem jest to coś, co trudno zastąpić. Nakład xiążki może być już wyczerpany bądź można ją kupić wyłącznie po wysokiej cenie. Może ona stanowić część serii, która w wyniku kradzieży staje się praktycznie bezużyteczna. Być może profesor będzie musiał zmienić treść wykładów i egzaminów, ponieważ xiążka jest niedostępna do wglądu. Należy wyraźnie zaznaczyć, że wykradzenie nawet jednej xiążki może stanowić podstawę popełnienia ciężkiego grzechu przeciwko sprawiedliwości — nie wspominając już o miłosierdziu — w związku z trudnościami, których takie „wypożyczanie” przysporzy innym.

Wszyscy, którzy korzystają z usług biblioteki, powinni z najwyższą dokładnością przestrzegać zasad wypożyczania xiążek. Xięża, seminarzyści i zakonnicy w szczególności powinni uważać, by w tym kontekście nie sprawiać władzom biblioteki żadnych kłopotów. Powinni oni uczynić kwestią sumienia to, aby poinformować bibliotekarza o wypożyczeniu xiążki oraz by oddać ją w przewidzianym czasie.

tłumaczenie: Dawid Świonder