Teoria „Dwóch Mieczy” papieża św. Gelazego I

W trakcie piątego wykładu z zakresu teologii politycznej pan prof. dr hab. Jacek Bartyzel odniósł się do trzeciego z wypracowanych w IV i V wieku modeli relacyj między państwem i Kościołem. Przypomnijmy w tym miejscu, że pierwszy model został skonceptualizowany przez biskupa Euzebiusza z Cezarei, prowadząc ku teologii imperialnej, w której cesarz stał się de facto zwierzchnikiem Kościoła, a każdy chrześcijanin był jego poddanym. Drugi model wywodzi się z myśli św. Augustyna z Hippony, który wprowadził dystynkcję między państwem Bożym i państwem ziemskim. To drugie, przemijające, było usprawiedliwione w swoim istnieniu, jeśli wspierało Kościół, przesycając życie poddanych pierwiastkami duchowymi.

Oba modele niosły za sobą niebezpieczeństwa. W pierwszym wariancie było nim ubezwłasnowolnienie Kościoła, w drugim – zdeprecjonowanie porządku naturalnego (jego kwintesencją jest państwo) przez ideę papocezaryzmu. Aby zapobiec rozpuszczeniu się Kościoła w państwie i deprecjacji państwa przez Kościół, wypracowana została trzecia formuła. Jej autorem był wybitny papież tej epoki, święty Gelazy I. Teoria „Dwóch Mieczy” zwana jest od jego imienia teorią gelazjańską.

Papież odwołał się do Ewangelii według św. Łukasza, po raz pierwszy w historii interpretując scenę, w której po przybyciu do Jerozolimy nasz Pan Jezus Chrystus polecił uczniom, aby sprzedali swoje płaszcze i kupili miecze. Św. Piotr położył przed Jego stopami dwa miecze, Syn Boży zaś nakazał mu podnieść jeden. Symbolika miecza jest wymowna: przesłanie Ewangelii nie jest pacyfistyczne – Kościół prowadzi wojnę duchową z szatanem o zbawienie dusz.

Jeden z mieczy symbolizuje władzę ziemską, doczesną, państwową, drugi miecz oznacza sprawowanie władzy duchowej. Do kogo jednak należą te miecze…? Zapraszamy do zapoznania się z nagraniem: