Rola ziemiaństwa w powstaniu i pierwszych latach II Rzeczypospolitej

Rola ziemiaństwa w powstaniu i pierwszych latach II Rzeczypospolitej – pod takim hasłem Oddział Dolnośląski Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego przygotował konferencję z okazji obchodów Święta Niepodległości, która odbyła się 8 listopada 2014 roku w Auli Instytutu Historycznego Uniwersytetu Wrocławskiego.

Polskie Towarzystwo Ziemiańskie, mające kilkanaście Oddziałów w kraju i za granicą, jest spadkobiercą przedwojennego Związku Ziemian, który zrzeszał ziemian z terenu całej Polski.

Ziemian – czyli grupę ludzi o pochodzeniu najczęściej szlacheckim (ale nie tylko), będących właścicielami dóbr ziemskich, nieraz od wielu pokoleń.

Ziemianie wraz z rodzinami mieszkali na wsi we dworach lub pałacach, uprawiali ziemię, hodowali konie, prowadzili zakłady przetwórstwa rolnego, z czasem lokowali swe kapitały także w przemyśle. Poświęcali dużo czasu na pracę społeczną, zarówno na wsi, jak i w miastach. Byli związani z Kościołem, fundowali świątynie łacińskie i cerkwie, i zbory, angażowali się w życie parafii. Znaczące kwoty łożyli na mecenat kulturalny, a w swoich domach (miejskich i wiejskich) utrzymywali kolekcje dzieł sztuki i duże biblioteki. Do dziś – choć w zmienionych warunkach – obecni są w życiu społecznym, politycznym i kulturalnym.

W wyniku decyzji władz komunistycznych w latach 1944/1945 zostali pozbawieni swoich domów i warsztatów pracy (majątków), do których z powodu braku rozwiązań prawnych (np. reprywatyzacji) nie mogą wrócić.

Potomkowie przedwojennych ziemian czerpią z tradycji to, co najcenniejsze, starając się angażować w bieżące sprawy kraju oraz swoich małych Ojczyzn. Są we wszystkich środowiskach zawodowych, podnosząc ich poziom dzięki wykształceniu, znajomości języków obcych i kreatywności, która swe korzenie wywodzi z ziemiańskiej gospodarności. Tak jak przed wojną, stale wspierają środowiska potrzebujących: niekiedy swoimi środkami, a częściej pełną zaangażowania pracą społeczną.

Działając w wielu organizacjach, na czele z Polskim Towarzystwem Ziemiańskim, przekazują nie tylko swoim potomkom, ale całemu społeczeństwu, system oparty na wartościach uniwersalnych. Organizowanie i uczestnictwo w sesjach naukowych czy popularno-naukowych jest częścią misji, którą wypełniają dla dobra ogółu.

W sesji, którą zorganizował pan Michał Kwilecki, członek Zarządu Oddziału Dolnośląskiego PTZ, wystąpili wybitni historycy wrocławskiego środowiska naukowego; następnie odbyła się rozmowa panelowa.

Referaty wygłosili:

— prof. Zdzisław Julian Winnicki (Instytut Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego), Uwertura do Niepodległości – Rada Regencyjna Królestwa (Państwa) Polskiego: dorobek ustrojowy, znaczenie polityczne, oparcie społeczne; 

— dr Paweł Fiktus (Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego), Środowiska ziemiańskie wobec polityczno-ustrojowego ustroju niepodległej Polski w dobie Sejmu Ustawodawczego 1919-1922;

— dr Piotr Galik (Zakład Narodowy Ossolineum), More maiorum. Udział kresowych ziemian w odrodzeniu Wojska Polskiego 1915-1920.

Sesję i panel prowadził w imieniu PTZ pan Piotr Szymon Łoś, wygłaszający także komunikat, w którym przypomniał postać Ferdynanda ks. Radziwiłła, marszałka Sejmu Ustawodawczego w 1919 roku.

Patronat: Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Instytut Pamięci Narodowej – Oddział Wrocławski.